ناترازی انرژی ۲۵۰ همت به کشاورزان خسارت وارد کرد

باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی – با توجه به قرار گرفتن ایران روی کمربندی خشک و نیمه خشک و موضوع تغییر اقلیم، میزان بارش در ۲۰ سال اخیر کاهش معناداری داشته است که این امر منجر به بهره برداری بی رویه و غیرمجاز از آب های زیرزمینی و چاه های کشاورزی شده و در نهایت کار را به جایی رسانده که کمبود آب را به یک بحران جدی در بخش کشاورزی تبدیل کرده است، بنابراین اجرای سامانه های نوین به منظور افزایش عملکرد و کاهش استفاده از منابع آبی امری ضروری است.

صفدر نیازی شهرکی معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی گفت: مصرف آب در بخش کشاورزی در سال‌هایی که ۲۳۰ میلیمتر بارندگی وجود دارد، حدود ۷۰ میلیارد متر مکعب است که البته امسال این رقم به علت کاهش بارندگی‌ها در مجموع حدود ۵۰ میلیارد متر مکعب تعیین شده است.

نیازی افزود: اگر میزان کل آب تجدیدپذیر کشور را ۱۰۰ میلیارد متر مکعب تخمین بزنیم، سهم آب اختصاص یافته به بخش کشاورزی در نهایت ۷۰ میلیارد مترمکعب معادل ۷۰ درصد آب تجدیدپذیر کشور است.

معاون وزیر جهاد با بیان اینکه آمار و ارقام ذکر شده مبتنی بر محاسبات علمی کارشناسان و پژوهشگران ذیصلاح در شورای عالی آب است، گفت: اگر آب بخش کشاورزی بر اساس تکلیف قانونی وزارت نیرو، به صورت تحویل حجمی در اختیار کشاورزان قرار گیرد، میزان آب تخصیص یافته به کشاورزان دقیق مشخص می‌شود و کشاورزان نیز می‌توانند برنامه ریزی بهتری به ویژه در زمینه الگوی کشت داشته باشند.

آمارها حاکی از آن است که ۸۰ تا ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود که در پی تغییر اقلیم و کاهش بارندگی ها، اجرای سامانه های نوین آبیاری تا حدی می تواند بر کاهش مصرف و ارتقای راندمان و بهره وری اثر گذار باشد که تا پایان برنامه هفتم میزان مصرف آب بخش کشاورزی باید به ۶۵ میلیارد متر مکعب کاهش یابد که این امر با توسعه سامانه های نوین آبیاری شدنی است.

اجرای سامانه های نوین آبیاری در بلندمدت راه حل رفع ناترازی و کمبود بارش

امیر هدایتی سرپرست دفتر امور آب کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی گفت: ناترازی انرژی با تغییرات اقلیمی و کاهش ۴۰ درصدی بارش، در مناطق که آب پایدار برای بخش کشاورزی وجود نداشت، مشکلاتی ایجاد کرد.

به گفته وی، برآوردها حاکی از آن است که آب تجدید پذیر از ۱۰۳ میلیارد متر مکعب به ۷۰ میلیارد متر مکعب رسید که این امر افت ۳۰ تا ۴۰ درصدی را نشان می دهد که بخشی از آن مربوط به خشکسالی وتغییرات اقلیمی و بخش دیگر عدم توفیق در اجرای مدیریت منابع آب همچون سدسازی است. امسال حدود ۵۳ میلیارد مترمکعب مخزن سد در کشور ساخته شده داریم که کمتر از ۱۳ تا ۱۴ میلیارد متر مکعب به بخش کشاورزی تخصیص داده شد که این امر نشان می دهد بشدت وزارت نیرو در مدیریت منابع آب توفیقی نداشته است.

هدایتی ادامه داد: بنابر آمار سال گذشته حدود ۱۰ میلیون تن معادل ۱۸۰ همت به بخش کشاورزی از محل ناترازی انرژی خسارت وارد شدکه این خسارت به لحاظ کمی و کیفی باعث کاهش تولید شد که با ضرایب تورم امسال ۲۰۰ تا ۲۵۰ همت خسارت به کشاورزان وارد می شود.

این مقام مسئول افزود: در اسفندماه به وزارت جهاد اعلام شد که سهم آب بخش کشاورزی در ۶ ماه دوم سال زراعی ۲۴ میلیارد متر مکعب است که با این تفسیر عملا کشت بهاره از دست دادیم و چنانچه کشت و کاری در مناطقی صورت گرفته است، مردم خود توانستند منابع آبی مدیریت کنند.

به گفته وی، خسارت بخش کشاورزی تلفیقی از ناکارآمدی مدیریت منابع آب و شرایط اقلیمی است که ۴۰ درصد کاهش بارندگی تحمیلی است و براین اساس جلسات متعددی در سطوح مختلف در حال برگزاری است تا اشتراک اطلاعات به نحوی باشد که با توجه به شرایط بارش در سال آتی اطلاعات بهتری در اختیار کشاورزان قرار دهیم تامحصولات کم آب سازگار با شرایط اقلیمی و دوره کشت کوتاه انتخاب کنند.

هدایتی با بیان اینکه براساس گزارش هواشناسی به احتمال ۷۰ درصد سال آبی خشکی را نسبت به آمار ۵۰ ساله قبل خواهیم داشت، افزود: برنامه های بلندمدت برای جبران خسارت ها و پیاده سازی برنامه های اجرایی در دست اقدام است و از طرفی براساس مصوبه هیئت دولت در ۱۰ فروردین امسال پیگیری متعددی از جهاد کشاورزی استان ها دردخصوص برآورد خسارت ها داشتیم که درصورتی که اطلاعات بدست ما برسد برآوردی از آب تخصیصی با سازمان برنامه می دهیم تا تصمیماتی در خصوص جبران آن اتخاذ شود.

وی با بیان اینکه سامانه های نوین آبیاری در سطح ۳ میلیون و ۲۰۰ هزارهکتار اجرا شده است، افزود: پتانسیل اجرای سامانه های نوین آبیاری در حدود ۳ میلیون هکتار دیگر وجود دارد که براین اساس رقمی بالغ ۶۰۰ همت اعتبار نیاز داریم که این میزان اعتبار در ظرفیت فعلی اعتبارات بخش کشاورزی وجود ندارد. هرچند ظرفیت اجرا در کشور وجود دارد و در کمتر از یک دهه اجرای آن در اراضی کشور به شرط تخصیص اعتبار وجود دارد.

این مقام مسئول با بیان اینکه اجرای سامانه های نوین آبیاری در کوتاه مدت وجود ندارد، تصریح کرد: در برنامه کوتاه مدت برنامه ویژه ای در حوزه تامین آب باید صورت بگیرد تا از بحران خشکسالی گذر کرد، براین اساس آبیاری تحت فشار در کوتاه مدت کمکی نخواهد کرد، درحالیکه با تخصیص اعتبار طی ۲ تا ۳ سال می توان بخشی از آب را صرفه جویی و از شرایط بحرانی بخش کشاورزی را خارج کرد.

توسعه سامانه نوین آبیاری مرهمی برای خشکسالی

عطااللّه هاشمی عضو شورای تشکل های بخش کشاورزی گفت: با توجه به شرایط اقلیمی و کم آبی، توسعه سامانه های نوین آبیاری در بلندمدت می تواند موثر باشد.

به گفته وی، امسال شرایط خشکسالی، کمبود بارش و قطعی برق منجر به کاهش ۳۴ درصدی تولید گندم شد. همچنین برآوردهای اولیه برای خرید کلزا حدود ۳۰۰ هزارتن بود که متاسفانه به ۲۲۰ هزارتن رسید.

هاشمی کمبود بارندگی، سرمایه در گردش و کمبود برخی نهاده ها همچون کود را از دیگر علل کاهش تولید اعلام کرد و افزود: برای سال زراعی جدید در راستای پایداری تولید و ارتقای راندمان باید تمهیداتی در خصوص تامین نهاده و سرمایه در گردش کشاورزان اتخاذ شود. همچنین در خصوص حل مسائل آبی باید اقداماتی در خصوص عوامل زیربنایی صورت بگیرد تا مشکلی در خصوص تامین آب نداریم.

عضو شورای تشکل های بخش کشاورزی گفت: با توجه به آنکه بالای ۸۰ درصد اراضی بخش کشاورزی خرد است، از این رو اجرای سامانه های تحت فشار مقرون به صرفه نیست. براین اساس در قالب شرکت های سهامی زراعی و نظام های بهره برداری باید اجرای این سامانه ها تعریف شود.

با توجه به شرایط کم آبی و خشکسالی راهی جزء استفاده بهینه از منابع آبی کشور وجود ندارد که این امر تنها با استفاده از توسعه سامانه های نوین آبیاری و روش های صرفه جو محقق می شود تا با تجهیز اراضی و باغات به توسعه سامانه ها  بهره وری منابع آبی و تولید در واحد سطح افزایش یابد.