اتمام حلقه مفقوده کریدور شمال-جنوب تا سه سال آینده/ راه‌آهن رشت-آستارا چگونه نقشه تجارت جهانی را تغییر می‌دهد؟
وحید عامری
مهر ۲۶, ۱۴۰۴
207
۰۶:۰۰ – ۲۶ مهر ۱۴۰۴
باشگاه‌خبرنگاران جوان؛ محبوبه کباری– راه‌آهن رشت – آستارا به عنوان بخشی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین کریدورهای حمل‌ونقلی در مسیر شمال-جنوب به شمار می‌رود که اجرای این ابرپروژه هموار شده و با توجه به تملک بخشی از اراضی، عملیات اجرایی آن کلید خورده است.
راه‌آهن رشت – آستارا یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین پروژه‌های زیربنایی در تاریخ حمل‌ونقل ایران است که نه تنها یک پروژه ملی، بلکه یک پروژه با ابعاد بین‌المللی و استراتژیک عظیم به شمار می‌آید. این خط ریلی، حلقه مفقودهٔ تکمیل‌کنندهٔ کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال-جنوب (INSTC) است و مستقیماً بر جغرافیای سیاسی و اقتصادی منطقه تأثیر می‌گذارد.
این ابرپروژه ۱۶۴ کیلومتری رشت – آستارا قرار است بنادر جنوبی ایران (مانند بندرعباس و چابهار) را از طریق شبکه ریلی داخلی، به دریای خزر و از آنجا از طریق مرز آستارا به جمهوری آذربایجان و سپس به روسیه و اروپای شرقی متصل کند.
طبق آخرین آمارهای ارائه‌شده از سوی مقامات مسئول و کارشناسان، این کریدور حمل‌ونقلی در مقایسه با مسیر سنتی کانال سوئز، می‌تواند زمان ترانزیت کالا از هند به روسیه را تا حدود ۴۰ روز کاهش دهد و هزینه‌ها را به‌شکل چشمگیری پایین بیاورد.
یکی از بزرگ‌ترین موانع در مسیر اجرایی شدن پروژه، تملک اراضی و معارضات محلی بود که اخیراً اعلام شده بخشی از تملک اراضی در این حوزه برطرف شده است.
اتمام تملک اراضی راه‌آهن رشت – آستارا تا پایان سال
در همین راستا، عباس خطیبی، معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، اعلام کرد: یکی از موضوعات مهم مورد بررسی در دیدار با مقامات کشورهای روسیه و آذربایجان، پروژه راه‌آهن رشت – آستارا بود. وزارت راه و شهرسازی در این پروژه دو محور را دنبال می‌کند که شامل تملک اراضی در مسیر ریلی و مذاکرات با طرف روسی است.
معاون ساخت و توسعه راه‌آهن، بنادر و فرودگاه‌های شرکت ساخت افزود: در بخش تملک اراضی که در تعهد جمهوری اسلامی ایران قرار دارد، مقرر شده این فرآیند تا پایان سال جاری به اتمام برسد. تاکنون برای تکمیل راه‌آهن رشت – آستارا، حدود ۸۳ کیلومتر از مسیر تملک شده است.
وی ادامه داد: از مسیر تملک‌شده، تاکنون حدود ۳۴ کیلومتر تحویل طرف روسی شده و آمادگی لازم برای تحویل باقیمانده مسیر نیز وجود دارد و مذاکرات را با روسیه دنبال می‌کنیم.
خطیبی اظهار کرد: طرف روسی هم‌اکنون مشغول انجام مطالعات تکمیلی، نقشه‌برداری و احیای مسیر پروژه هستند.
۲۸۵ هکتار از مسیر موردنیاز پروژه راه‌آهن رشت-آستارا تملک شد
همچنین پیش از این نیز هوشنگ بازوند، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، اعلام کرده بود که در حوزه تملک اراضی مربوط به پروژه راه‌آهن رشت – آستارا تاکنون حدود ۲۸۵ هکتار از مسیر موردنیاز پروژه تملک شده که بالغ بر ۴۲ کیلومتر است و خوشبختانه مطابق برنامه زمان‌بندی ۶ ماهه به اهداف پیش‌بینی‌شده دست یافته‌ایم.
مدیرعامل شرکت زیرساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور با اشاره به مشکلات موجود در فرآیند آزادسازی اراضی بیان کرد: سرعت تملک در ماه‌های اخیر به‌مراتب بیشتر از روند اجرایی بوده و تاکنون حدود ۸۲ کیلومتر تملک شده که ۲۵ کیلومتر عملیات تثبیت و تخریب در حال انجام است که این موضوع شتاب اجرای پروژه را دوچندان خواهد کرد.
تکمیل راه‌آهن رشت-آستارا با همکاری روسیه و آذربایجان
براساس این گزارش، وزیر راه و شهرسازی به همراه مقامات کشورهای روسیه و آذربایجان از پروژه راه‌آهن رشت-آستارا بازدید کردند. در حاشیه این بازدید، فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: پروژه راه‌آهن رشت-آستارا به عنوان حلقه مفقوده کریدور بین‌المللی شمال-جنوب، با سرعت قابل توجهی در حال اجراست. تاکنون بیش از نیمی از مسیر این پروژه تملک شده و اقدامات مطالعاتی و تجهیز ناوگان نیز در حال پیگیری است.
وزیر راه ادامه داد: این پروژه که با حمایت مالی روسیه و از طریق وام تأمین شده، ظرف سه سال آینده تکمیل خواهد شد و اتصال ریلی ایران به روسیه و آذربایجان را تسهیل می‌کند.
وی ادامه داد: عملیات اجرایی و تملک اراضی در این پروژه، تحت فشار شدید دولت و شریک روس، با جدیت دنبال می‌شود.
همچنین شاهین مصطفی‌اف، معاون نخست‌وزیر آذربایجان، در خصوص آخرین وضعیت پروژه راه‌آهن رشت-آستارا با تأکید بر اهمیت این مسیر به عنوان یکی از پروژه‌های کلیدی، گفت: طبق توافق انجام‌شده میان ایران و روسیه، ساخت این خط آهن از سال ۲۰۲۳ آغاز و ظرف سه سال به پایان خواهد رسید.
مصطفی‌اف تصریح کرد: جمهوری آذربایجان نیز در این زمینه با ایران و روسیه توافق کرده که زیرساخت‌های داخلی خود را تا سال ۲۰۲۸ تکمیل کند و با بهره‌برداری کامل از این مسیر، ظرفیت حمل بار تا ۱۵ میلیون تن در سال افزایش یابد.
گفتنی است وزارت راه و شهرسازی و استانداری گیلان در تلاش هستند تا با تشکیل کمیته‌های ویژه، معارضات محلی و شکایات کشاورزان و مالکان را با سرعت حل‌وفصل کنند. این بخش از کار، به دلیل ضرورت رعایت عدالت در پرداخت غرامت، زمان‌برترین بخش است.
بر اساس این گزارش، راه‌آهن رشت – آستارا در حال حاضر، قلب تپنده کریدور شمال-جنوب است. تملک اراضی، که در هر پروژه بزرگ عمرانی در ایران یک گلوگاه محسوب می‌شود، در این پروژه به دلیل ویژگی‌های خاص جغرافیایی گیلان، به چالش اصلی تبدیل شده است.
اجرایی شدن کامل این پروژه و نهایی شدن تملک اراضی، نه تنها به معنای احداث یک خط ریلی، بلکه به معنای باز شدن یک شاهراه اقتصادی چند میلیارد دلاری برای ایران و منطقه خواهد بود. تعهد مالی و فنی شریک خارجی (روسیه) و اولویت‌دهی دولت به این طرح، نشان می‌دهد که به‌رغم چالش‌های موجود، عزم برای تکمیل این مسیر حیاتی جدی است و انتظار می‌رود روند تملک و اجرای فیزیکی با سرعت بیشتری نسبت به گذشته ادامه یابد.
