تنها راهکار تراز شدن در حوزه‌های منابع، بازار است/ ۳۰۰ هزار مترمکعب ارزش معاملات بازار آب‌های نامتعارف
۱۱:۱۳ – ۰۷ مرداد ۱۴۰۴
باشگاه خبرنگاران جوان؛ کیمیا قلی‌پور - نظیفی مدیرعامل بورس انرژی در نشست خبری گفت: ایران به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان منابع انرژی فسیلی و دارای دسترسی به تولید انرژی‌های تجدید پذیر و سبز مانند انرژی باد، خورشید و حتی زمین گرمایشی، سرزمینی است که از این منابع بهره‌مند است و می‌تواند در بازار‌های بین المللی نقش مهمی ایفا کند.
او افزود: کما اینکه بیش از یک قرن سابقه استخراج نفت را دارد. چراکه نخستین میدان نفتی جهان یعنی میدان نفتی مسجد سلیمان در ایران اکتشاف شده و صنعت نفت و حوزه انرژی‌ی قدمت زیادی است و حوزه از قدیمی‌ترین صنعت دوران جدید ایران است با این مقدمه انتظار می‌رود ایران نقش محوری را به عنوان یک بازار در حوزه انرژی در سطح منطقه داشته باشد، با این وجود شرایط کنونی نه تنها از این چشم انداز فاصله دارد بلکه از برآورده کردن نیاز‌های صنایع و خانواردر بسایری مواقع دور هم شده است.
او می‌گوید: باید گفت ریشه این وضعیت در سوء مدیریت تخصیص و مصرف این منابع هم هست. در حوزه آب این سوء مدیریت به طریق اولی قابل درک است. با توجه به اینکه برخلاف حوزه انرژی‌های فسیلی، کشور از نظر منابع آب جزو کشور‌های بسیار محروم طبقه بندی می‌شود و این موضوع ضرورت مدیریت هوشمندانه این منابع را دو چندان می‌کند در چند سال اخیر فضای عم تخصیص بهینه و بد مصرفی در همه این زمینه‌ها خود را به عنوان ناترازی نمایان کرده است.
او می‌گوید: اعتقاد ما در بورس انرژی این است که تنها راهکار تراز شدن در حوزه‌های منابع، بازار است و بورس انرژی این وظیفه را به عهده دارد که نقش بازار را در این خصوصاز طریق ایجاد دسترسی پذیری برای هر دو طرف عرضه و تقاضا، تضمین شفافیت، کارایی و منصفانه بودن برای معاملات در این بازار ایفا کند در این زمینه بورس انرژی تا امروز بازار‌های حامل‌های انرژی، شامل نفت، گاز و مشتقات، بازاربرق شامل تابلو‌های عادی سبز و آزاد بازار آب‌های نامتعارف وهمینطور ابزار‌های مالی و مشتقات مالی برای این حوزه‌ها را راه اندازی کرده است.
او افزود: همینطور بورس انرژی برای کمک به ارتقاء بهره وری به عنوان یکی از عوامل کلیدی تولید داخلی که ناظر به ارتقاء کارایی و اثربخشی در استفاده از منابع، اقدام به راه اندازی ابزار‌های مرتبط با توسعه پایدار کرده است. این ابزار‌ها شامل: گواهی‌های صرفه جویی که در حوزه برق و گاز در حال معامله و در حوزه آب قابل عرضه و استفاده توسط شرکت‌های آب و فاضلاب هستند و در حوزه انتشار کربن نیز در حال راه اندازی با مشارکت سازمان محیط زیست هستند، موجودند.
مدیرعامل بورس انرژی اظهار کرد: فلسفه بنیادین فعالیت بورس انرژی بر این باور متکی است که مردم و صاحبان صنایع و بنگاه‌های اقتصادی بهترین و هوشمندانه‌ترین تصمیمات را درباره نحوه مدیریت منابع کشور می‌توانند بگیرند و هیچ برنامه متمرکزی بهتر از مردم ایران توان تصمیم گیری برای مدیریت این منابع را ندارند و تنها راه برون رفت از ناترازی‌ها و فعال شدن مردم و شرکت‌ها و صنایع برای تصمیم گیری در زمینه منابع کشوراند. تنها ساز وکار ممکن و علمی هم در این زمینه ساز و کار بازار انرژی است که بستر آن در بورس انرژی ایران فراهم شده است.
او افزود: سال ۱۴۰۳ مجموعا ۳۳۰ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات بازار‌های بورس انرژی بوده که از این میزان ۲۸۰ همت ارزش معاملات هیدروکربوری و ۱۹ همت ارزش معاملات تابلوی برق بورس انرژی بوده است. همچنین نزدیک به ۲۰ همت ارزش معاملات گواهی‌های صرفه جویی و ابزار‌های مالی و مشتقه بوده است؛ امسال طی ۴ ماه گذشته ۱۲۵ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات انجام شده است که از این میزان ۸۵ هزار میلیارد تومان بازار‌های هیدروکروری، ۲۶ همت برق و حدود ۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان گواهی‌های صرفه جویی، ابزار‌های مالی و مشتقات بوده است. این اعداد و ارقام حاکی از رشد ۲۶ درصدی ارزش معاملات نسبت به بازه مشابه درسال گذشته است.
او افزود: بازار هیدرو کربوری با بیش از ۸۰ درصد بیشترین ارزش معاملات را در بورس انرژی ایران به خود اختصاص داده و از این میان نزدیک به ۷۰ درصد از ارزش معاملات در رینگ بین المللی بورس انرژی وجود دارد که شامل انواع قرارداد‌ها با تسویه ریالی و دلاری است؛ در رینگ بین الملل بالاترین ارزش حجم معاملات متعلق به گاز مایع، نفتای کامل و نفت سفید است که در طول سال گذشته بالغ بر ۵۰ هزار میلیارد تومان گاز مایع ٍ، ۳۵ هزار میلیارد تومان نفتا و ۲۲ هزار میلیارد تومان نفت سفید را شامل می‌شود.
او می‌گوید: در رینگ داخلی نیز نفت سفید، متانول و نفتای سنگین و سایر مشتقات ارزش و حجم بالایی را به خود اختصاص دادند. سمت عرضه و تقاضا شامل بخش عمومی و خصوصی فعال اقتصادی می‌شود، همچنین پالایشگاه‌ها پتروشیمی‌ها و صنایع مختلف عرضه کننده محصولات و خریدار محصولات در این حوزه‌ها هستند طی سال گذشته مجموعا ۶۶۰ هزار مگاوات ساعت برق سبز به ارزش بالغ بر ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان معامله شده است.
او بیان کرد: ۱۸ میلیون مگاوات ساعت برق فیزیکی به ارزش ۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان و ۹۹ میلیون مگاوات ساعت به ارزش بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان در حوزه برق مشتقه شامل قرارداد‌های سلف و با سررسید بالاتر از یک ماه مورد معامله قرار گرفته است طی یک سال گذشته توسعه بازار‌های بورس انرژی در دو جهت کلی اتفاق افتاده است: نخست جهت گیری در توسعه ابزار‌ها و بازار‌های جدید و پذیرش کالا‌های جدید در بازار‌های بورس انرژی، همچنین توسعه در وجه افزایش عمق و ارزش معاملات بازار‌های بورس انرژی و نیز افزایش حجم عرضه‌ها، تعداد عرضه کنندگان و خریداران در این دو وجه، بورس انرژی فعالیت خوبی داشته و دارد به طوریکه تعداد کالا‌های پذیرفته شده در بازار‌های بورس انرژی ایران و در آخرین جلسه هیات پذیرش بورس از عدد هزار عبور کرده است.
او افزود: در حوزه بازار آب‌های نامتعارف امسال ارزش معاملات ۳۰۰ هزار متر مکعب را شاهد بودیم. از طرف شرکت آب و فاضلاب تهران که خریداران آن عمدتا صنایع و شهرداری‌ها هستند این بازار نوپا است و انتظار داریم با توجه به مسایل مبتلا به در سطح کشور توسعه بیشتری پیدا کند. با اضافه شدن گوهی صرفه جویی آب و پروژه‌های آب شیرین کنی که آنها هم می‌توانند از اوراق سلف برای تامین مالی پروژه هایشان استفاده کنند. سال گذشته ۱۵ هزار میلیارد تومان تامین مالی از طریق ابزار‌های بورس انرژی اتفاق افتاد و امسال تا این ماه ۶ هزار میلیارد تومان تامین مالی در بورس انرژی ایران پذیرش شد.
این مقام مسئول اظهار کرد: با توجه به نیاز قابل توجه در زمینه توسعه طرح‌های جدید و سرمایه گذاری در این زمینه انتظار می‌رود با حمایت همه نهاد‌های تصمیم گیری و سیاست گذار شاهد رشد قابل توجه در این زمینه باشیم همانطور که اشاره شد بورس انرژی ایران را راه حل مساله ناترازی انرژی می‌دانیم و اهدافی که برای رسیدن به کارکرد‌های بورس انرژی در این زمینه ترسیم کردیم شامل ایجاد مرجعیت برای تابلو‌های بورس انرژی افزایش عمق بازار‌های موجود توسعه بازار‌ها و ابزار‌های جدید سرمایه گذاری در زمینه زیرساخت فناوری بورس انرژی و ارتقا سطح تعاملات بین المللی با توجه به دسترسی سرمایه گذاران خارجی و فعالیت آنها در بازار‌های بورس انرژی است و نهایتا ایفای نقش مرکزی در بازار انرژی کشور منطبق با برنامه هفتم توسعه است.
او تصریح کرد: در همین راستا توسعه شاخص‌های مرتبط با بازار‌های بورس انرژی ارتقاء کیفیت و کمیت گزارشات آماری به منظور ارایه اطلاعات و داده‌های موردنیاز برای صنایع شرکت‌ها و نهادهی تصمیم گیر توسعه معاملات در زمینه گازوئیل بنزین آب و به ویژه نفت خام و در بازار فیزیکی و با استفاده از ابزار‌های گواهی سپرده نفت خام مواردی هستند که جزو اولویت‌های پیش رو قرار دارند.
او گفت: همچنین افزایش سهم بازار بورس انرژی درمعاملات برق کشور تا سطح ۶۰ درصد مطابق چشم انداز برنامه هفتم است و در همین راستا ارتقا سطح تعاملات با بازیگران کلیدی این بازار‌ها و نهاد‌های تصمیم‌گیری و سیاست گذار و قانون گذار در سطح ملی است در این زمینه ارتباط مثبتی با کمیسیون اقتصادی مجلس، کمیسیون اقتصادی دولت، وزارت خانه‌های اقتصاد، نفت، نیرو و مجموعه ارگان‌های مرتبط برقرار شده است که امیدواریم دستاورد‌های مناسبی داشته باشد.
