چرا قوانین عرضه نفت در بورس انرژی روی زمین‌مانده است؟
وحید عامری
مهر ۷, ۱۴۰۴
005
۰۸:۱۲ – ۰۷ مهر ۱۴۰۴
باشگاه خبرنگاران جوان؛ کیمیا قلی‌پور – بررسی اسناد بالادستی نشان می‌دهد علیرغم وجود قوانین متعدد و الزام‌آور برای عرضه حامل‌های انرژی در بورس انرژی، نهاد‌های مربوط تاکنون تمایل چندانی به استفاده از این ظرفیت رقابتی نشان نداده‌اند و بخش عمده‌ای از معاملات نفت همچنان خارج از بورس انرژی انجام می‌شود.
آمار‌ها نشان می‌دهد، شکاف عمیقی بین آنچه قانون مقرر کرده و آنچه در عمل اتفاق می‌افتد، برای عرضه نفت خام و فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی وجود دارد.
مستندات موجود نشان می‌دهد قوانین متعددی بر عرضه انرژی در بورس انرژی تأکید دارند. سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بر «کشف قیمت واقعی حامل‌های انرژی در فضای شفاف و رقابتی» و «ایجاد تنوع در روش‌های فروش صادراتی» تأکید دارد. قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت نیز به‌صراحت این نهاد را مکلف به «ایجاد سازوکار‌های لازم برای گسترش عرضه نفت خام، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی از طریق بورس» کرده است.
اما تاکنون اقدام مهمی در این باره انجام نشده است. به نظر می‌رسد حل این معضل بیش از تصویب قانون جدید، نیازمند عزم جدی و اراده سیاسی برای اجرای قوانین موجود است. تا زمانی که این اراده شکل نگیرد، به نظر می‌رسد قوانین متعدد مرتبط با بورس انرژی در حد نوشته‌هایی روی کاغذ باقی بمانند.
اگرچه برخی فرآورده‌ها مانند میعانات گازی و بنزین در بورس انرژی عرضه می‌شوند، اما نفت خام، گاز طبیعی و فرآورده‌های اصلی پالایشگاهی عمدتاً خارج از بورس و به صورت دستوری قیمت‌گذاری و فروخته می‌شوند. همچنین، علیرغم وجود زیرساخت‌های فنی، ظرفیت‌های صادراتی بورس انرژی و بازار بین‌الملل آن به اندازه کافی مورد استفاده قرار نگرفته است.
وضعیت فعلی از یک طرف منجر به عدم شفافیت در معاملات است و از طرف دیگر مانع کشف واقعی قیمت‌ها شده است چرا که قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا انجام نمی‌شود.
گفتنی است، در صورت تداوم رویه فعلی دستیابی به هدف برنامه هفتم که نقشه راه توسعه کشور است به سختی قابل حصول خواهد بود.
