سامانه نظارت بر روابط اشخاص مرتبط در شبکه بانکی رونمایی شد
وحید عامری
مهر ۲, ۱۴۰۴
1012
۰۹:۳۶ – ۰۲ مهر ۱۴۰۴
باشگاه خبرنگاران جوان – سید علی مدنیزاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی در این مراسم با اشاره به اینکه سامانه نظارت بر روابط اشخاص مرتبط بانک مرکزی اقدامی بسیار ارزشمند است و از به ثمر رسیدن آن بسیار خرسندیم، بیان داشت: اکنون باید از این ظرفیت ارزشمند که برای نظارت پیشینی ایجاد شده است به بهترین نحو استفاده کنیم.
وی تصریح کرد: در حوزه رگولاتوری فناوری اطلاعات، باید از این ظرفیت برای بهرهمندی از تکنولوژی استفاده کرد. دستورالعملهایی باید تدوین شود تا امکان استفاده پیشبینی از این سامانه و سامانههای مشابه را فراهم کند. این سامانه میتواند در بخشهای دیگر کشور نیز کاربردهای فراوانی داشته باشد، زیرا اطلاعات مربوط به ذینفع واحد برای بسیاری از نهادها بسیار ارزشمند است. از جمله این موارد میتوان به کارتهای بازرگانی و حوزه بیمه (زیرمجموعه وزارت اقتصاد) اشاره کرد.
مدنیزاده خاطرنشانکرد: اگر امکان ارائه وبسرویس این سامانه به صورت برخط فراهم شود، میتواند راهگشای بسیاری از مشکلات در کشور باشد و امید است که بتوان از این ظرفیت ایجادشده به نحو مطلوب استفاده کرد.
تمرکز بر هوشمندسازی بانکی
محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی در آیین رونمایی از این سامانه با اشاره به سیاست جدید این بانک مرکزی مبنی بر تمرکز بر نظارت هوشمند بانکی تاکید کرد: در طول دو سال گذشته به سمت اینکه یک نسخه جدید هوشمند از نظارت در بانک مرکزی پیاده شود حرکت کردهایم و امروز سامانه روابط اشخاص مرتبط در شبکه بانکی در بانک مرکزی عملیاتی شد سامانه ای که در چارچوب «نظارت هوشمند» ترکیبی از چندین سامانه را در بر دارد.
وی با اشاره به ویژگیهای هوشمند این سامانه، گفت: مهمترین اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی خود بانکها هستند که از ابتدا تا به حال، مهمترین سازمانهایی هستند که توسط بانک مرکزی نظارت میشوند. در طول دو سال گذشته به سمت پیاده سازی نسخه جدیدی از نظارت در بانک حرکت کرده ایم به طوری که نظارت را به سمت «نظارت هوشمند» سوق داده ایم.
رئیس هیات عالی بانک مرکزی تصریح کرد: سامانه روابط اشخاص، یکی از پروژههای بانک مرکزی در چارچوب «نظارت هوشمند» است که ترکیبی از چندین سامانه را در بر خواهد داشت. امیدواریم بتوانیم بخشی از برنامههایی را که در سال جدید داشتهایم، محقق کنیم؛ چرا که در بانک مرکزی تصمیم بر این است که هر ماه چند پروژه رونمایی شود.
سامانه روابط اشخاص؛ ابزار تازه بانک مرکزی برای مهار مطالبات غیرجاری
فرشاد محمدپور، معاون تنظیمگری و نظارت بانک مرکزی نیز در این مراسم با بیان اینکه طی سالهای اخیر، بانک مرکزی بر توسعه نظارت هوشمند بر اشخاص تحت نظارت به ویژه بانکها، تمرکز کرده است یادآور شد: بانک ها از مهمترین اشخاص تحت نظارت به شمار میروند. در همین راستا امروز سامانه روابط اشخاص مرتبط با بانک مرکزی رونمایی خواهد شد.این سامانه بر اساس مبانی قانونی و آییننامه جلوگیری از انباشت مطالبات غیرجاری، آییننامه تسهیلات و تعهدات کلان، آییننامه تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط و آییننامه سهامداری سهامداران نظام بانکی شکل گرفته است.
وی افزود: هدف اصلی از راهاندازی این سامانه، ایجاد نظم در اجرای این آییننامهها و بهبود کنترل بر تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط و کلان، سهامداری و ذینفع واحد است. به عنوان مثال، در بحث ذینفع واحد، این سامانه به تمرکززدایی تسهیلات کمک میکند تا تسهیلات تنها به سهامداران یا ذینفعان خاص اختصاص نیابد و سایر بنگاهها نیز بتوانند از تسهیلات استفاده کنند.
محمدپور با تاکید بر اینکه برای توسعه و بهرهبرداری از این سامانه، سازمانهای مختلفی با بانک مرکزی همکاری داشته اند گفت: برای راه اندازی این سامانه از اطلاعات سازمانهایی مانند سازمان بورس و اوراق بهادار، سازمان ثبت احوال، سازمان ثبت اسناد و املاک و قوه قضائیه استفاده شده است. علاوه بر این، این سامانه اطلاعات سامانههای قبلی بانک مرکزی از جمله سامانههای شاداب، مهتاب، سمات و نهاب را نیز در خود یکپارچه کرده است.
معاون تنظیمگری و نظارت بانک مرکزی خاطرنشان کرد: این سامانه به بانک مرکزی کمک خواهد کرد تا کنترل مناسبتری بر موضوعات ذکرشده داشته و مقررات مربوطه را به نحو بهتری اجرا کند.
محمدپور با تاکید بر اینکه این سامانه نوعی ابزار نظارتی است، گفت: ضمانت اجرایی این سامانه بسیار مهم است. همچنین این سامانه باعث افزایش سرعت بررسی و شفافیت در شبکه بانکی و نظارت دقیق تر بانک مرکزی خواهد شد.
وی با اشاره به ویژگیهای شاخص این سامانه خاطرنشان کرد: سامانه روابط اشخاص در راستای هدفگذاری بانک مرکزی در سه یا چهار سال گذشته و با هدف توسعه نظارت هوشمند و پیشینی بر اشخاص تحت نظارت، بهویژه بانکها، توسعه یافته و خوشبختانه امروز به بهرهبرداری رسیده است.
معاون تنظیم گری و نظارت بانک مرکزی با بیان اینکه مقررات مربوط به ذینفع واحد، با هدف جلوگیری از تمرکز تسهیلات، تدوین شدهاند تا بانکها سپردههای مردم را به گستره وسیعی از نیازمندان تسهیلات ارائه دهند، نه اینکه صرفاً آن را در اختیار اشخاص خاص قرار دهند تصریح کرد: این سامانه اولین و مهمترین کمکی که ارائه میدهد، توزیع عادلانهتر تسهیلات و تعهدات در نظام بانکی، شفافسازی روابط اشخاص و استفادهکنندگان از این تسهیلات و در نهایت، ارتقای شفافیت در نظام بانکی است.
محمدپور تصریح کرد: با اینکه این سامانه از چند هفته گذشته آماده به کار بود، از امروز با حضور هیئت عالی و تأیید رئیس کل بانک مرکزی به صورت رسمی به بهرهبرداری رسید. هر سامانهای با گذشت زمان و با ورود اطلاعات جدید ارتقا پیدا میکند؛ با این حال، نسخه فعلی این سامانه کاملاً قابل استفاده است و بانک مرکزی در اسرع وقت، نظارت بر اشخاص تحت نظارت را با استفاده از آن و سایر سامانهها آغاز خواهد کرد.
شفافیت در ارائه خدمات بانکی
سیدحمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه و عضو هیات عالی بانک مرکزی نیز طی سخنانی با تقدیر از اقدام بانک مرکزی در راه اندازی این سامانه گفت: با وجود پیچیدگی رفتار استفادهکنندگان از خدمات بانکی، نظارتی بهروز و دقیق، میبایست بوجود می آمد که امروز این موضوع در بانک مرکزی محقق شد. این سامانه حتما شفافیت را در رفتار تسهیلاتگیرندگان و تسهیلاتدهندگان تضمین میکند و برای ایجاد سازوکاری جهت عدالت در پرداخت تسهیلات تلاش خواهد کرد.
وی تصریح کرد: با تقاطعگیری اطلاعات از سامانههای مختلف، میتوان رفتارهای نامناسب و متقلبانه را شناسایی کرد. این امر به حوزه نظارت کمک میکند تا با دسترسی به اطلاعات دقیق، از وقوع آسیبها جلوگیری کند. به عبارت دیگر، این کار مانند عینکی است که بر چشم حوزه نظارت گذاشته میشود تا بتواند واقعیتها را بهتر ببیند. بنابراین، این اقدام گامی مهم در جهت شفافیت، حسن نظارت و عدالت در پرداخت تسهیلات محسوب میشود.
رئیس سازمانه برنامه و بودجه در ادامه پیشنهاد داد جهت ارتقای نظارت در بانک مرکزی در گامهای بعدی دو موضوع دیگر نیز به این سامانه اضافه شود: نخست، پیوند با اطلاعات سازمان امور مالیاتی است چرا که اطلاعات مالیاتی میتواند دادههای ارزشمندی را برای شناسایی رفتارهای نادرست فراهم کند. دوم، پیوند با اطلاعات فراجا در مباحث خودرویی است. این اقدام به ویژه در تسهیلات خرد و کلان، دقت اطلاعات را افزایش داده و نظارت را بهبود میبخشد.
جزییات سامانه نظارت بر روابط اشخاص مرتبط در شبکه بانکی
سامانه روابط اشخاص به منظور نظاممند نمودن و امکان پایش سیستمی و با هدف ایجاد یک بستر یکپارچه جهت ثبت، پایش و مدیریت اطلاعات مربوط به انواع روابط بین اشخاص پیادهسازی شده است و امکان نمایش اطلاعات در راستای اجرای سیستمی مفاد آییننامههای تسهیلات و تعدات کلان و اشخاص مرتبط را برای حوزه نظارت بانک مرکزی فراهم می سازد.
بر اساس اصول و استانداردهای موجود در راستای کنترل انواع ریسک بانکها و مؤسسات اعتباری، موضوع رصد دائم حدود نظارتی بر اساس ساختار مالی بانکها همواره حائز اهمیت بوده است و در این راستا بانک مرکزی از طریق تدوین و ابلاغ آییننامههای تسهیلات و تعهدات کلان، تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط و نیز دستورالعمل تملک سهام بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی، شبکه بانکی را ملزم به رعایت حدود نظارتی بر اساس سرمایه نظارتی ایشان کرده است.
در این راستا به منظور نظاممند نمودن و امکان پایش سیستمی این موضوع، نسخه اولیه سامانه روابط اشخاص با هدف ایجاد یک بستر یکپارچه جهت ثبت، پایش و مدیریت اطلاعات مربوط به انواع روابط بین اشخاص مشتمل بر ۳ ماژول اشخاص مرتبط، مالک واحد و ذینفع واحد طراحی و پیادهسازی شده است به نحویکه امکان نمایش اطلاعات در راستای اجرای سیستمی مفاد آییننامههای تسهیلات و تعدات کلان و اشخاص مرتبط را برای حوزه نظارت بانک مرکزی فراهم سازد.
از مهمترین اهداف پروژه می توان به جلوگیری از تمرکز منابع بانکی در اختیار اشخاص دارای منافع مشترک حسب مصادیق اعلامی در آییننامههای تسهیلات و تعهدات کلان، آییننامه تسهیلات تعهدات اشخاص مرتبط و دستورالعمل تملک سهام بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی اشاره کرد.هدف دیگر این طرح شناسایی انواع روابط بین اشخاص اعم از سببی نسبی، مدیریتی، مالکیتی، نیابتی و مالی به صورت متمرکز و با استفاده از منابع اطلاعاتی موثق در سطح ملی است.
منبع: بانک مرکزی
